Khi nói đến sức mạnh nội tại, trong đầu nhiều người sẽ hiện lên hình ảnh như vậy: “Mạnh mẽ, không bao giờ bỏ cuộc, độc lập, ổn định về mặt cảm xúc, được bao bọc bởi vầng hào quang "con người cứng rắn"”.
Sức mạnh nội tại hay sức mạnh bên trong mà tâm lý học nhắc đến chính là khái niệm tinh thần dẻo dai (sự kiên cường, dẻo dai, khả năng phục hồi tâm lý), dùng để chỉ khả năng làm việc hiệu quả của một người khi đối mặt với nghịch cảnh. Đó là khả năng đương đầu, thích nghi và trưởng thành từ đó.
Dưới đây là 6 dấu hiệu của người có tinh thần dẻo dai.
1. Tử tế với chính mình
Hiểu lầm lớn nhất về tâm lý dẻo dai là nó đồng nghĩa với sức chịu đựng vô tận, chỉ cần bạn kiên trì trong một thời gian dài, trái tim của bạn sẽ mạnh mẽ hơn và dễ dàng thành công hơn. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chìa khóa để xây dựng khả năng phục hồi là sự phục hồi chứ không phải sự nhẫn nhịn. Trong khi nhẫn nhịn là một loại chịu đựng thụ động, cảm xúc nền tảng là chán nản, căng thẳng thì phục hồi là sự tĩnh tâm tích cực, xuất phát từ sự nhận thức và thích nghi của cảm xúc, bạn chủ động cố gắng tạo cho mình một không gian riêng.
Khi một người chịu nhiều căng thẳng, những trật tự cơ bản của cuộc sống thường là thứ đầu tiên bị bỏ rơi. Bạn hy sinh giấc ngủ, ngó lơ thức ăn, mặc cho căn phòng ngày một lộn xộn… Ngay cả khi bạn nghỉ ngơi, điều đó không chắc có nghĩa là bạn đang phục hồi khi tâm trí bạn không thể rời khỏi vấn đề gặp phải.
Hãy tự hỏi bản thân:
– Tôi có đối xử tốt với bản thân không?
– Cuộc sống của tôi có cân bằng không?
– Tôi có kế hoạch tự chăm sóc bản thân và có đang thực hiện kế hoạch đó không?
2. Sẵn sàng nhờ đến sự giúp đỡ
“Độc lập, không nhờ vả, không phụ thuộc” là hiểu lầm thứ hai của chúng ta về sức mạnh nội tại. Những người kiên cường về tinh thần không chỉ sẵn sàng dựa vào bản thân mà còn dựa vào những người xung quanh và hình thành các kết nối mạnh mẽ, hỗ trợ lẫn nhau.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chúng ta càng cảm nhận được nhiều sự hỗ trợ xã hội từ gia đình, trường học và bạn bè thì chúng ta càng nâng cao ý thức về năng lực bản thân. Chính mạng lưới hỗ trợ đó có thể thúc đẩy chúng ta không ngừng thử thách bản thân, vượt qua khó khăn, thích nghi với môi trường tốt hơn và nhanh hơn, cho dù gặp khó khăn thử thách, chúng ta cũng có thể làm tốt hơn. tự điều chỉnh và đối phó với những thất bại.
Hãy tự hỏi bản thân:
– Tôi có thể liên hệ với ai, ai sẽ lắng nghe, thấu hiểu và giúp đỡ tôi?
– Tài nguyên của tôi là ai hoặc cái gì?
– Nếu điều này xảy ra với một người bạn, tôi sẽ giúp người đó như thế nào?
– Tôi có đang bảo vệ bản thân khỏi những người, địa điểm và sự vật tiêu cực không?
3. Cho phép bản thân trải nghiệm cảm giác tệ
Tinh thần dẻo dai không có nghĩa là không bị đau khổ về cảm xúc. Tinh thần dẻo dai không phải là trạng thái vô cảm. Những người kiên cường trải qua đủ loại đau đớn. Cái gọi là lạc quan ở đây không phải là sự phủ nhận và trốn tránh những cảm xúc tiêu cực mà là biết cách chấp nhận.
Vì vậy, bạn không cần phải giả vờ rằng thất bại là một điều dễ chịu hay cố gạt đi cảm giác thất vọng vì không đạt được mục tiêu. Những người có tâm lý kiên cường mạnh mẽ chấp nhận những cảm xúc do thất bại gây ra, tìm nguyên nhân dẫn đến sai lầm và cách cải thiện trong tương lai.
Hãy tự hỏi bản thân:
– Tôi cảm thấy thế nào?
– Suy nghĩ của tôi là như nào?
– Tôi có bằng chứng nào cho thấy suy nghĩ của mình là đúng? Bằng chứng chống lại nó là gì?
– Bây giờ tôi đã sẵn sàng để tiến thêm một bước và trở nên kiên cường hơn chưa?
4. Cố gắng tránh xem vấn đề là "những trở ngại không thể vượt qua"
Giả sử có 2 học sinh trượt bài kiểm tra. Học sinh X cho rằng thi trượt một lần không có nghĩa là tận thế, cậu rút ra những sai lầm của mình và sẽ tiếp tục học tập chăm chỉ để lần sau đạt kết quả tốt hơn. Sinh viên Y cho rằng thi trượt đồng nghĩa với cuộc sống rẽ lối, học hành không như ý nên điểm số các năm sau có thể bị ảnh hưởng nhiều hơn.
Theo nhà tâm lý học Martin Seligman, cách chúng ta giải thích sự thất vọng của mình với bản thân rất quan trọng, trong đó:
– Tính lâu dài: Những người kiên cường hơn tin rằng tác động của các sự kiện xấu chỉ là tạm thời, không phải là vĩnh viễn.
– Tính toàn diện: Những người kiên cường không để những thất bại hoặc những điều tồi tệ ảnh hưởng đến những lĩnh vực không liên quan khác.
– Ghi nhận: Khi xảy ra điều không như ý, những người kiên cường coi khó khăn là thử thách, thất bại và sai lầm là bài học kinh nghiệm và cơ hội để phát triển.
Hãy tự hỏi bản thân:
– Tôi có tách biệt con người của mình với những gì tôi đang trải qua không?
– Có cách nào khác để xem xét vấn đề này không?
– Tôi có thể áp dụng lại chiến lược mình từng dùng và thành công?
– Có lý do nào khác khiến điều này xảy ra không?
5. Tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát
Những người kiên cường coi bản thân là người làm chủ vận mệnh của chính mình. Điều này không chỉ giúp họ ít căng thẳng hơn và hiệu suất làm việc tốt hơn mà còn dẫn đến những thay đổi tích cực về sức khỏe tinh thần cũng như hiệu suất khách quan. Cũng giống như rèn luyện cơ bắp, việc nâng cao sức dẻo dai đòi hỏi bạn luyện tập lặp lại trong thời gian dài.
Hãy tự hỏi bản thân:
– Tôi coi trọng điều gì nhất?
– Các lựa chọn của tôi có phù hợp với các giá trị của tôi không?
– Những điều nằm ngoài tầm kiểm soát của tôi trong tình huống này là gì?
– Tôi có thể kiểm soát những điều gì và tôi có thể thay đổi như thế nào để tốt hơn?
6. Có một chút may mắn
Các yếu tố tài nguyên môi trường bên ngoài liên quan đến khả năng phục hồi cũng rất quan trọng. Ví dụ: Bạn lớn lên trong môi trường nào?
Các nhà tâm lý học chia phong cách làm cha mẹ thành 3 kiểu:
– Kiểu có thẩm quyền: Cha mẹ có thẩm quyền trong suy nghĩ của con cái, dựa trên sự tôn trọng và hiểu con. Họ sẽ đưa ra những yêu cầu hợp lý đối với con cái, đặt ra những mục tiêu phù hợp và đặt ra những hạn chế thích hợp đối với hành vi của con. Họ sẽ thể hiện tình yêu thương dành cho con và lắng nghe ý kiến của con một cách cẩn thận. Đặc điểm của phong cách làm cha mẹ này là nghiêm khắc mà dân chủ.
– Kiểu độc đoán: Cha mẹ yêu cầu con cái phải phục tùng mình vô điều kiện, đôi khi đặt ra cho con những mục tiêu, tiêu chuẩn quá cao, thậm chí là vô lý mà trẻ không thể làm trái. Cha mẹ và con cái trong phong cách nuôi dạy này không bình đẳng.
– Tự do: Cha mẹ rất yêu thương và kỳ vọng vào con cái nhưng ít khi đặt ra yêu cầu và kiểm soát hành vi của con cái.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các gia đình mang phong cách nuôi dạy con cái có thẩm quyền có nhiều khả năng nuôi dạy một đứa trẻ có khả năng phục hồi tâm lý tốt hơn. Song các yếu tố như gen di truyền, nền tảng văn hóa, môi trường nuôi dạy con cái… có nhiều yếu tố mang tính may rủi vì chúng ta cũng không có quyền lựa chọn.